piątek, 23 października 2020

Nie ma żadnej klątwy horroru w Polsce! W odpowiedzi Mariuszowi Wojteczkowi


Mariusz Wojteczek na badloopus.pl niedawno wymienił dziesięć najlepszych jego zdaniem horrorów wydanych w Polsce po 2000 roku. Oczywiście można dyskutować z tą listą. W większości zgadzam się z moim serdecznym kolegą, chociaż trochę szkoda, że pominął np. Małgorzatę Saramonowicz i jej „Siostrę” czy „Lustra”, w końcu nie bez powodu Jan Gondowicz napisał o niej: "Gdyby Edgar Allan Poe miał córkę, a ta córka miała córkę, a ta córka miała córkę - łatwiej byłoby pojąć, skąd się wzięła Małgorzata Saramonowicz" ,* ale to wybór subiektywny, więc każdy ma prawo do własnej opinii.

 *(Źródło: www.polska2000.pl; Copyright: Stowarzyszenie Willa Decjusza, 2001, aktualizacja: NMR, wrzesień 2016.)

Zaskoczyło mnie zaś, kilka zdań tytułem wstępu do podsumowania, z którymi w żaden sposób się nie zgadzam. Mało tego, jestem bardzo zaskoczony, że Mariusz będąc tak blisko literackiej grozy popełnia takie faux pas. Jako miłośnik, zbieracz i fan tzw „Złotej ery horroru w Polsce” nie mogę się zgodzić z twierdzeniami mojego szanownego kolegi. W sumie to nie rozumiem, skąd u niego takie tezy. Tezy w moim mniemaniu błędne i właśnie krzywdzące dla szerokiego spektrum gatunku grozy. Zanim jednak przejdę do kontrargumentów, pozwolę sobie napisać kilka zdań o początku lat 90 XX wieku, gdy horror (i nie tylko) w kraju nad Wisłą święcił swój sukces.

Pamiętajmy, że Polska początku lat 90 to zmiany na każdej płaszczyźnie: społecznej, politycznej i kulturowej. Po dziesiątkach lat komunizmu i blokowaniu dóbr z zachodu, w końcu przychodzi odwilż, jak nie rewolucja. Tak przynajmniej ja postrzegałem to, co dzieje się na rynku wydawniczym. Po dekadzie mdłych, nudnych i nijakich okładek, wydawaniu niemal tylko klasycznych pozycji szeroko pojętej fantastyki, skąpemu i będącemu w stagnacji rynkowi książki przychodzi to, co złapało za serce mnie i wielu moich rówieśników. Na rynku pojawiają nowi wydawcy, autorzy i nowe tytuły. W końcu zamiast klasyków w ręce czytelników trafiają książki: Mastertona, Kinga, Heberta, Lumleya i całej masy innych, zachodnich autorów. Okładki przyciągają oko krwawymi i kolorowymi grafikami. „Piotr Borowiec pisał bodaj kiedyś „Cycki, krew i łańcuchy”. Nic dziwnego, że w tej eksplozji nowej treści i kolorystyki wybucha bum. Książki sprzedają się w tysiącach egzemplarzy, znikają z półek, a sam Phantom Press wydaje miesięcznie około trzech-czterech horrorów. Towar sprzedaje się jak świeże bułeczki. Szał trwa przez cztery lata, gdy wszystko zaczyna „siadać” i horror powoli znika z półek w księgarniach, kosztem popularnej literatury kobiecej i sensacyjnej. Ta eksplozja nie dotyczy tylko horroru, niemal wszystko co było wydawane, a na okładce widniało dziwnie brzmiące nazwisko autora, gwarantowało sprzedaż. Nie ma co się dziwić. Sam pamiętam, jak mój wujek wycinał z „Głosu Pomorza” książki Alistaira MacLeana, drukowane w odcinkach, i pieczołowicie spinał te karteluszki zszywkami.

Tak kiedyś było, i o latach 90 można jeszcze pisać i pisać. Ciekawy art. znajdziecie tutaj: https://igimag.pl/2018/03/horrory-z-dolnej-polki-fenomen-tanich-powiesci-grozy-z-poczatku-lat-90/

Wracam do wstępniaka Mariusza Wojteczka.

To, co miało swoisty urok i co do teraz przez miłośników gatunku darzone jest niezwykłym sentymentem, tak naprawdę w dużej mierze zaważyło na bardzo negatywnym postrzeganiu horroru w naszym kraju. Nie jest to literatura kojarzona z prozą cokolwiek ambitniejszą, ciekawą, dopracowaną nie tylko fabularnie, ale też – a może przede wszystkim – stylistycznie.”

Twierdzenie, że książki wydawane w latach 90, ze swoimi wszystkimi brakami, niedociągnięciami i błędami zaważyły na negatywnym postrzeganiu horroru jest „przeterminowanym” stwierdzeniem. No bo na kim, na czym zaważyło? Na odbiorcy? Ok, pewnie wielu czytelników zachwycających się morderczymi krabami, indiańskimi demonami i satanistycznymi sektami w końcu dało sobie spokój, wypaliło się. Co jest często naturalne, że przestajemy czytać jeden gatunek, zaczynamy inny. Ot, czytelnik się rozwija. Jednak podejrzewam, że zdecydowana większość z nich, widząc nawet tamte mankamenty – fabularne, stylistyczne, jakości wydań - nadal z łezką w oku, a na pewno z uśmiechem pozytywnie wspomina tamte czasy. Może nawet więcej jest do dzisiaj pozytywnych reakcji, niż totalnego odrzucenia tej literatury. Czy dzisiejsi wydawcy postrzegają tamten okres negatywnie? Nie wydaje się mi. Minęło ponad dwadzieścia pięć lat, na rynku jest wiele nowych wydawnictw, a te dłużej działające zatrudniają raczej ludzi młodych, którzy w latach 90 skupiali się na Kocie Filemonie i przygodach Ferdynanda. Mówiąc krótko, dzisiejszy PRowiec czy osoba odpowiedzialna za dobór wydawniczy nie kojarzy tamtych czasów, lub zna je z opowieści. Ok, może i sięgnie po „Twierdzę”, „Manitou”, ale raczej skupi się na Kingu – nie bez kozery w świadomości czytelnika King jest kingiem. Inaczej, moim zdaniem, wpływ tych czterech lat (1990-1994) aby miał oddźwięk na świadomość czytelnika, to musi on mieć dzisiaj ponad czterdzieści lat. Ba! Każdy wydawca marzy dzisiaj, aby mieć sprzedaż, jaką generował Guy N. Smith! Oczywiście, istnieje „niebezpieczeństwo”, że gdy ktoś zaczyna swoją przygodę z horrorem to trafi na cykl „Sabat” wspomnianego Guya. Jednak w moim odczuciu, szybciej zacznie od Urbanowicza, Mastertona, Kinga. Zacznie od autorów, których ktoś poleci mu na wszelkich grupach w mediach społecznościowych. Oprócz Rafała Galfryda Głuchowskiego , nikt nie poleci mu Smitha jr., Citro czy Wilsona.

Tak na boku, aby była jasność. Pojawiały się wtedy nie tylko wydawnicze „kupy” ale i świetne, aktualne do dzisiaj horrory jak choćby „pięcioksiąg  „Nekroskop”, „Gen”, „Manitou”, „Wojownicy nocy”, „Wichry ciemności”, „Twierdza” itd. Więc obraz „tamtych” horrorów jako tylko dna, jest fałszywy.

Mariusz Wojteczek pisze dalej: „To przeświadczenie zamknęło drogę na polski rynek klasyce światowej powieści grozy (co dopiero teraz w niewielkim stopniu jest nadrabiane), ale także solidnie zaszkodziło rodzimym twórcom tego gatunku. Z jednej strony uczuliło wydawców nie tylko na propozycje wydawnicze z tego nurtu, ale wręcz zniechęciło do używania określenia “horror” do wydawanych pozycji”.

Nic bardziej błędnego! Doświadczenia z literaturą horroru 1990-94 nic nie zamknęło! Jakiej np. literaturze klasycznej? Czyżbyś Mariusz zapomniał, że po 2000 roku wydawnictwo SR wydało pięcioksiąg  Lovecrafta, że ku temu klasykowi skłonił się także Zysk i inni wydawcy, że Amber zaczął wydawać drugą serię współczesnego horroru? Oczywiście nie wydano całej vesperowskiej plejady klasyków. Cały czas wydawano w Polsce: Kinga, Rice, Lee, pojawiają się polscy autorzy jak chociaż: Oszubski. Oczywiście, że nie w ilościach i nakładach sprzed kilku lat. Jednak nie jest to wynikiem negatywnego postrzegania przez wydawcę tamtych czasów, a zależnościami rynku i jego trendu. Pomijam już głosy, że rynek jest tworzony sztucznie, że moda np. na wampiry jest efektem działań wydawców, a nie zapotrzebowania odbiorcy, u którego dopiero poprzez takie działania jak marketing niemal „wymusza” się pewien trend, potrzebę.

Już totalną bzdurą jest pisanie, że „także solidnie zaszkodziło rodzimym twórcom tego gatunku.” Nie mogło zaszkodzić, ponieważ polski horror jest tworem dość młodym, który dopiero po roku 2000 się kształtował. A w dzisiejszych czasach, nie ma nic wspólnego! Działalność wydawnictwa to biznes i jeżeli np. robi się za gęsto (weźmy kryminał) to wydawca szuka nowego sposobu zarobku, szuka ścieżki, na której nie będzie musiał rozpychać się łokciami, przy cholernie mocnej konkurencji. Stąd coraz większa ilość wydawców ponownie sięga po horror i ten rodzimy. Także obserwując rynek i w tym przypadku działalność małych, często internetowych wydawnictw. To, że Vesper nie wydawał dziesięć lat temu polskiego horroru, nie jest wynikiem, że w świadomości wydawcy to była dotychczas „kupa”. Inna sprawa, że pomimo mnogości – bo to fakt, polskich autorów, którzy wypłynęli w ostatnich pięciu latach, nie jest tak łatwo znaleźć pozycje dobre i wartościowe czy gwarantujące sukces. Mało tego, nawet na ten sukces wydawca musi zapracować poprzez działania marketingowe. A więc to, że nie wydaje się rocznie sto tytułów polskiego horroru, nie jest „klątwą lat 90”, a jakością polskiego horroru, która jest różna, jak w każdym gatunku. Mogę za to zgodzić się, że hasło „horror” było pomijane i traktowane po macoszemu na okładkach czy zapowiedziach książek. Jednak ponownie. Nie jest to moim zdaniem wynikiem bumu lat 90. I z tym mogę tylko się zgodzić.

Reasumując. Wmawianie ludziom jakiejś klątwy, upadku horroru, negacji gatunku przez odbiorcę i wydawcę z powodu rozpamiętywania tego co działo się dwadzieścia pięć lat temu, to bzdura. Horror lat 1990-94 przyniósł wiele dobrego, ale i złego. To był proces, który musiał nastąpić ze względu na sytuacje, w której znalazła się Polska. Mało tego, wcześniej taki trend obserwowano na zachodzie Europy. Oczywiście przyszło do nas to wszystko za późno – bo nie mogło wcześniej! Oczywiście, multum książek wtedy wydanych, to nawet nie „opowiastki do pociągu”. Z całym plecakiem złych i dobrych doznań, należy przyjąć, że polski czytelnik mógł w końcu zaczerpnąć powietrza z zachodu. Czy to się odbiło na dzisiejszej kondycji horroru w Polsce? Skąd!

 

 

środa, 23 września 2020

Marcin Mortka "Miasteczko Nonstead"

Z „Miasteczkiem Nonstead” zetknąłem się osiem lat temu, gdy po raz pierwszy zostało opublikowane nakładem Fabryki Słów. Pamiętam, że po okresie zaczytywania się horrorami miałem w końcu przesyt tego typu literatury i „uciekłem” w rejony literatury fantastycznej. Za namową żony postanowiłem ponownie przeczytać horror. Moim szczęściem było to, że pierwsze dwie książki za które złapałem, to były „Dom na wyrębach” Stefana Dardy i właśnie książka Marcina Mortki. Ta druga fantastycznie wydana, w twardej oprawie z grafiką, która niosła za sobą coś groźnego i niesamowitego. I wtrącając – ta pierwsza wersja Miasteczka jest w moim odczuciu lepiej wydana graficznie. No, ale ok.

Przeczytałem „Miasteczko Nonstead” i zachwyciłem się tą książką. Już nie pamiętam dokładnie dzisiaj tych emocji, ale wywarła na mnie tak duże wrażenie, że umiejscowiłem ją w swojej topce najlepszych polskich, współczesnych horrorów.

Z radością dowiedziałem się jakiś czas temu, że Marcin Mortka nie dość, że ponownie zaistnieje na rynku Miasteczkiem, to do tego, dopisze dalszą część, którą już zapowiada Wydawnictwa Videograf we wrześniu br. – „Hellware”.

Nie pozostało mi nic innego, jak odświeżyć sobie „Miasteczko Nonstead”.

Nie będę może rozpisywał się nad treścią powieści, notka wydawcy w sumie dość dokładnie opisuje cóż nas czeka podczas lektury.  

Młody brytyjski pisarz Nathaniel McCarnish ucieka przed swoją przeszłością. Ucieczka przywodzi go do Nonstead, zagubionego wśród lasów amerykańskiego miasteczka, które na pierwszy rzut oka nie różni się niczym od tysięcy podobnych. W Nonstead bowiem całkiem przypadkowo Nathan przeżył najbardziej romantyczną przygodę w życiu i liczy, że wśród wspomnień znajdzie ukojenie.

Tymczasem los krzyżuje jego ścieżki z kobietą, której córka rozmawia z nieziemską istotą. Radio odbiera audycje, których odebrać nie powinno. Gdzieś wśród drzew kryje się Samotnia – stara chata, którą wielokroć palono, a nadal stoi.

Wnet Nathan przekonuje się, że wśród mgieł Nonstead czyha tajemnica, nieprzyjemna, śliska i złowroga. To, że wszyscy usilnie próbują o niej zapomnieć, w niczym nie pomaga, bo tajemnica lubi wyciągać łapy po przybyszów. Pazurzaste łapy.

Jak wrażenia po ponownej lekturze?

Podtrzymuję swoją opinię, zawartą w blurbie na okładce, że to jeden z najlepszych polskich współczesnych horrorów. Oczywiście nie mam tutaj na myśli jakiejś ambitnej literatury, bo przecież sam gatunek horroru w ostatnich latach rozrósł  się nam niemiłosiernie.  „Miasteczko Nonstead” to literatura popularna, chciałby się powiedzieć, że lekka i przyjemna, gdyby nie fakt, że gatunkowo umiejscowić ją trzeba właśnie w horrorze. To coś pomiędzy slasherem, a twórczością Kinga czy właśnie wspomnianego powyżej Dardy. Marcin Mortka wspaniale oddał klimat tajemnicy i grozy w niemal odizolowanym miasteczku, gdzie wydawałoby się, że każdy z mieszkańców ma swoje mroczne tajemnice. To powieść, gdzie akcja pędzi szybko na jednej płaszczyźnie. Nie ma dłużyzn, zbędnych opisów i wątków pobocznych. Mortka  potrafi zaskoczyć, na pewno także wystraszyć i przerazić. Pomimo braku mocnych i krwawych opisów, nie raz, ciarki biegały mi po plecach.

Największym plusem powieści jest właśnie klimat, mroczny, lepki, deszczowy i tajemniczy. 

Z dzisiejszej perspektywy, wydaje się mi, że kilka drobnych wątków zostało jakby rzuconych czytelnikowi i nie dociągniętych do końca (osiem lat temu, tego nie zauważyłem, a przynajmniej nie pamiętam). Może warto było temat rozmów dziewczynki czy telefonów pastora pociągnąć dalej? Pewnie otrzymalibyśmy wtedy zupełnie inną opowieść.

Mimo wszystko nie rzutuje to znacząco na dzisiejszy odbiór Miasteczka. Nadal czyta się to świetnie. To kawał dobrego, polskiego horroru. Z niecierpliwością czekam na „Hellware” i z nadzieją, że będzie to jeden z lepszych horrorów 2020 roku.

 

sobota, 29 sierpnia 2020

"Dracul" Wampir wiecznie żywy. Recenzja

Dracul – mroczna biografia łowcy wampirów

 

Mając w pamięci koszmarnie nieudany twór powieściowy Dacre Stokera - „Dracula. Nieumarły” (napisany wspólnie z Ianem Holtem), bardzo obawiałem się tej książki. Jednak zaintrygowany udziałem w projekcie J.D Barkera – całkiem sprawnego autora powieści z pogranicza thrillera i horroru – postanowiłem sprawdzić, co tym razem chce – w towarzystwie – zaserwować nam potomek autora „Draculi”.


„Dracul” powstał na bazie ponad stu stron notatek, jakie Dacre Stoker miał przypadkiem odnaleźć w spuściźnie po swoim sławetnym przodku. Cóż, dość naciągane wydaje mi się to twierdzenie o „odkryciu”, śmiem poddawać w wątpliwość autentyzm owych notatek, które są wg mnie tylko zabiegiem marketingowym, mającym usprawiedliwiać powstanie tej powieści…

Nie zmienia to faktu, że „Dracul” to pozycja zaskakująco udana. Sprawnie napisana, umiejętnie odświeżająca motyw wampira, z jednoczesnym dość konsekwentnym trwaniem przy wampirycznej konwencji. Uczynienie głównym bohaterem samego Brama Stokera dodaje smaczku i pozwala nam nieco więcej dowiedzieć się o samym legendarnym autorze, a całość solidnie osadzona jest w historycznych realiach Irlandii.

I to – trzeba przyznać – eksperyment, który się udał.

 Główną zaletą tej książki jest obszerne czerpanie z życiorysu Brama Stokera, będącego, jak wspomniałem, głównym bohaterem całej historii. Fabuła zaczyna się już w czasach jego wczesnego dzieciństwa, kiedy to Bram trawiony był licznymi chorobami, praktycznie wykluczającymi go z życia społecznego i uniemożliwiającymi normalne funkcjonowanie, poprzez przykucie do łóżka, co przekształca się w pewnym momencie w formę fobii społecznej i przestrzennej. Sam okres ten –  przypadający na bolesną dla Irlandii falę głodu, wyniszczającą kraj – jest ciekawie zaimplementowany w realia historyczne.

Opowieść wampiryczna jest tu, rzecz jasna, obecna. I to mocno zarysowana, w postaci tajemniczej opiekunki małego Brama oraz dwójki z jego rodzeństwa – Ellene Crone. Jej przybycie do posiadłości państwa Stokerów zdaje się szczęśliwym zrządzeniem losu, jednak jej rola w opiece nad dziećmi szybko okazuje się nieoceniona i niezbędna wręcz, przez co opiekunka zyskuje znaczącą dozę zaufania.

Kiedy w okolicznym miasteczku dochodzi do fali tajemniczych zbrodni, nikt nie wiąże tego z pracownicą Stokerów, jednak zagadkowe i cudowne wręcz uleczenie małego Brama, będącego na granicy śmierci, przed nim samym stawia wiele pytań i rodzi wątpliwości. Chłopca prześladują koszmary, związane z Ellen właśnie i choć z początku sam nie umie odpowiedzieć sobie na pytanie, na ile to, co pamięta, było prawdą, na ile majaczeniem osłabionego gorączką umysłu, to jednak przemiana, jaka w nim powolnie następuje budzi w nim pragnienie rozwikłania zagadki. Jego próby odkrycia, co ukrywa opiekunka rodzą kolejne pytania, a cała historia okazuje się o wiele mroczniejsza niż Bram i jego siostra Matylda, która szybko stała się wspólnikiem w śledztwie, mogliby przypuszczać. 

To powieść która udanie odwołuje się do literackiej klasyki, będąc rzecz jasna tylko ich uwspółcześnioną wersją. Stylizacja językowa jest tu nieprzesadzona, co czyni powieść przystępniejszą dla współczesnego czytelnika. Owszem, nie do końca może zadowolić miłośników  wiktoriańskich powieści grozy, jednak nieobytego w klasyce czytelnika może zaintrygować i zachwycić na tyle, że stanie się dobrym punktem wyjścia do sięgnięcia po inne powieści z tamtego okresu.

Grozy jest tu mnóstwo, jednak nie jest to dynamika, do jakiej przyzwyczaił nas współczesny horror. Powieść bardziej gra klimatem, nastrojem, historycznym tłem i całościową oprawą opowieści, osadzoną mocno w realistycznej historii samego Brama Stokera, stopniowo, krok po kroku odrealnianej przez wprowadzenie wątków nadprzyrodzonych. Tych, które w efekcie miały pchnąć pisarza do stworzenia najważniejszego dzieła w swoim życiorysie – „Draculi”.

Mam wrażenie, że nazwisko Dacre Stokera jest tu tylko ze względu na prawa do czerpania ze spuścizny legendarnego autorami, bowiem jego współczesny potomek, mimo wielkich chęci, nie jest przesadnie dobrym pisarzem. Tu, mam wrażenie, oddał pola dużo sprawniejszemu w pisarskim rzemiośle koledze po fachu, co niewątpliwie wyszło powieści na dobre. Wybór J.D. Barkera też zapewne przesądził o powodzeniu przedsięwzięcia, bowiem pierwsza książka, którą Dacre Stoker pisał wraz z Ianem Holtem okazała się niestety koszmarnym warsztatowo paszkwilem, chcącym udawać sequel legendarnej powieści. Tutaj, w „Draculu” mamy i lepszy pomysł wyjściowy i zdecydowanie lepsze wykonanie, które plasuje nową powieść Stokera i Barkera na pozycji może nie literatury wybitnej, ale jednak interesującej. To dobrze napisana literatura popularna, która sięga po ograny motyw, ale wykorzystuje go sprawnie, przetwarzając w intrygującą opowieść.


Polecam tym, którzy kochają nieprzemijającą miłością klasyczne wyobrażenie wampira oraz tym, którzy cenią sobie nastrojowe, klimatyczne, mroczne, aczkolwiek dość stateczne opowieści.

 

 

Mariusz Wojteczek

czwartek, 16 lipca 2020

Robert Mason "Powiedz, że się boisz"


„Powiedz, że się boisz”  Roberta Masona ponownie ukazało się na rynku. To bodaj drugie wydanie Vespera tej książki. Pierwsza swego czasu na aukcjach internetowych osiągała „nieprzyzwoite”,  jak na książkę ceny.

„Powiedz, że się boisz” to wspomnienia pilota śmigłowca Huey, który zaraz po szkoleniu, w 1965 roku znalazł się w Wietnamie, wraz z nowo utworzoną 1. Kawalerią Powietrzną. To jedna z najbardziej charakterystycznych jednostek wojny wietnamskiej, a dzięki filmowi Coppoli „Czas apokalipsy” także jedna z najbardziej znanych.  Któż nie zna hasła „Lubię zapach napalmu o poranku”. 

„Powiedz, że się boisz”, to obraz kilku lat wojny wietnamskiej (1965-1968) widziany oczami żołnierza. I koncentrujący się na własnych wspomnieniach. Nie znajdziemy tutaj analizy sytuacji politycznej, jak chociaż by w rewelacyjnym „HUE 1968. Wietnam we krwi”. Po dość ogólnym zaznaczeniu tematu zaciągu do armii i kilkumiesięcznego szkolenia, trafiamy w sam początek wojny. 

środa, 15 lipca 2020

Stefan Darda "Jedna krew"


Z prozą Stefana Dardy zetknąłem się... już nie pamiętam kiedy. Na pewno dobrych kilka lat temu, gdy na nowo zaczynałem swoją przygodę w literackim horrorem, a na bok odłożyłem inne gatunki. Jakoś tak coś mnie szarpnęło i po złotej erze horroru w Polsce powróciłem do grozy. Mniej więcej w jednym czasie przeczytałem „Miasteczko Nonstead” Marcina Mortki, którą to powieść uważam do dzisiaj za fenomenalną, „On” Łukasza Henela i „Dom na Wyrębach” właśnie Stefana Dardy. Wtedy jeszcze nie wiedziałem, że klimat w jakim obraca się Darda to tzw. „village horror”, czyli upraszczając (bardzo) horror z wiejskimi klimatami, o pewnych charakterystycznych chwytach. Ale to nie ważne. 
Od czasu „Domu na Wyrębach” stałem się fanem Dardy, po kolei pochłaniałem jego kolejne powieści, aż do ostatnich dwóch, gdzie autor odszedł bardziej w kierunku kryminału, czy powieści obyczajowej. Niestety nie poradził sobie tam dobrze, dlatego z niecierpliwością oczekiwałem nowego horroru autora, który kilka tygodni wcześniej zapowiedział Videograf.

poniedziałek, 20 kwietnia 2020

Dom między chmurami - C. Klobuch


„Dom między chmurami” to pierwszy tom nowego cyklu fantasy. I jak podchodzę do powieści z tego gatunku ( zwłaszcza seryjnych) z dużą dozą ostrożności (bowiem rzadko udaje im się przykuć na dłużej moją uwagę, nie męcząc w trakcie lektury), tak tutaj, na wstępie przyznaję, że jestem bardzo pozytywnie zaskoczony.

O autorze nie wiem zgoła nic. Niniejsza książka to jedyna pozycja spod jego pióra, jaką udało mi się odnaleźć w czeluściach internetu, a zapis imienia jako inicjał sugeruje, że  być może jest to pseudonim. Przyznaję szczerze – nie wiem.  Podjąłem się więc lektury z czysta karta, zupełnie nie wiedząc, czego się spodziewać, czego oczekiwać. Może to i dobrze? Od początku zakładałem debiut literacki, jednak – jeśli tak jest rzeczywiście – to mamy do czynienia z zaiste znakomitym warsztatowo debiutantem, który nie tylko doskonale panuje nad formą, ale też świetnie radzi sobie z treścią.
Powieść kryje w sobie wiele elementów bardzo dla fantasy charakterystycznych, jednak dawkowanych w zupełnie zaskakujących proporcjach. Cała opowieść toczy się zresztą nie na królewskim dworze, a rzecz nie idzie o wielkie, epickie bitwy wielotysięcznych armii, a wręcz przeciwnie. Mamy odległą, względem stolicy Wielkiego Księstwa Ostrowu, prowincję i skromnego, przygranicznego namiestnika Derwana, który zresztą nie dysponuje zbyt licznymi siłami do obrony wzmiankowanej granicy.

piątek, 3 kwietnia 2020

Imię Boga - Michał Dąbrowski


Nadszedł czas spełnić wolę Boga. Nadszedł czas wypełnić przeznaczenie.
W Aazh, stolicy rozciągającego się na pół kontynentu Cesarstwa, toczy się niebezpieczna gra pomiędzy różnymi siłami władającymi miastem. Cesarz, potężne Kolegium Kościoła, tajemniczy szpiedzy i gildie złodziei prowadzą swoją walkę zarówno w pałacowych korytarzach i okazałych świątyniach, jak i w mrocznych i ciasnych tunelach Podmiasta.

Ethon i Lheiam, młodzi adepci sztuki medycznej, przeprowadzają zakazane badania pod okiem ich mistrza i jego tajemniczych mocodawców. W trakcie swoich eksperymentów napotykają coś, co może wstrząsnąć miastem i całym krajem. Niespodziewanie znajdą się w samym środku niebezpiecznych intryg.

Pierwsze co, gdy dotarło w moje ręce „Imię Boga” pomyślałem „O Jezzzzu, co za cegła, ale będę brnął” :D 
Dlatego też z pewnym oporem zabrałem się za lekturę, bo nie miałem jakieś szczególnej ochoty pogrążyć się w kolejnym tomiszczu. 
Jednak ku mojemu zaskoczeniu, nim się obejrzałem byłem na setnej stronie i nie w głowie było mi odłożyć ten tytuł na półkę. Akcja książki może nie pędzi ekspresowo, jednak wciąga. Mamy kilku bohaterów, którzy zbudowani są bardzo ciekawie, nie sztucznie, nakreśleni są bardzo dobrze, a z czasem autor odkrywa coraz więcej kart z ich przeszłości i zapętla wątki w jeden główny, prowadzący.  Dąbrowskiemu udało się uniknąć „bałaganu” co jak na debiut autora należy uznać za duży plus.

Imię Boga - Michał Dąbrowski - reagment powieści

Lori westchnęła ciężko. Założyła czarny kapelusz z szerokim
rondem i białym piórem, a do pasa przypięła pistolet
i szablę. Rzuciła jeszcze tęskne spojrzenie na łóżko,
a w zasadzie na stojącą pod nim skrzynię, po czym wyszła,
wiedząc, że nigdy już tu nie wróci.
Ciasnymi uliczkami, wciśniętymi między rozsypujące się
kamienice, zmierzali w stronę Starego Portu. Jakieś dwieście
lat wcześniej Aazh wciąż leżało nad morzem, a Stary
Port, wówczas nazywany po prostu portem, był dumą
i chlubą Północy. Z czasem, i wraz z cofającym się morzem,
cała żegluga przeniosła się do Nowego Portu nad rzeką
Nherią, po drugiej stronie miasta.
Stary Port, oddalony teraz dziesiątki kilometrów od morza,
został w części wyburzony, a na jego miejscu najbogatsi
mieszkańcy miasta – arystokracja, duchowieństwo i potężni
kupcy – postawili pałace otoczone ogrodami i parkami.
Pozostał jednak spory fragment dzielnicy, wysunięty
najdalej na północ, gdzie niegdyś tętniły życiem składy
i faktorie handlowe, a który teraz był azylem dla biedaków
i przestępców.

czwartek, 5 marca 2020

Jozef Karika - Ciemność

„Ciemność” to trzecia wydana w Polsce książka słowackiego mistrza horroru. Poprzednie tytuły spotkały się z bardzo dobrym przyjęciem, a na blogu Oka lądowały zawsze wysoko w rocznych podsumowaniach.

I tym razem Karika zabiera nas w słowackie góry, znowu mamy zimę. Tym razem wzięty scenarzysta, któremu sypie się życie osobiste, postanawia na święta wyjechać z domu do samotni w górach. Trafia do starej rodzinnej chaty, którą zbudował jego ojciec. Bez zasięgu, bez prądu, z prowiantem ledwo na trzy dni postanawia odreagować codzienne życie.
Sam pomysł na fabułę wydaje się już znany i z pewnością pojawiał się w innych powieściach. Z początku wszystko dzieje się zgodnie z planem, jednak aby ulżyć zmęczonym oczom wkrapia sobie krople i zaczyna się dramat. Ślepnie.

„Ciemność” to świetna powieść o strachu, samotności i walce z wydawałoby się normalnymi sytuacjami. Niewidomy bohater musi przetrwać i znaleźć pomoc. Jednak okazuje się to bardzo trudne, tym bardziej, gdy przypomina sobie o legendzie człowieka w żółtym płaszczu, a w chacie słychać odgłosy kroków.

wtorek, 11 lutego 2020

Mark Robert Bowden - Hue 1968. Wietnam we krwi


Tradycyjnie wietnamskie święto Tet  było okazją do zawieszenia broni. Respektowały to obie strony, zarówno Viet Cong jak i armia południowo wietnamska. Była to okazja do świętowania i radości – jakby to nie zabrzmiało. Niebo zdobiły przemieszczające się po nim lampiony i wybuchały fajerwerki. Rodziny spotykały się w domach i świętowały.
Jednak nie w roku 1968.

Plan północno wietnamskiej operacji Tet zakładał ofensywę niemal na całym froncie, wybuch rewolucji i zajęcie kilku głównych miast, które dotychczas były w rękach armii amerykańskiej i jej sojuszników. Przygotowania zaczęły się dużo wcześniej i wiedziało o nich CIA, jednak naczelne dowództwo amerykańskich wojsk bagatelizowało te raporty. Oczywiście Amerykanie spodziewali się ataku, jednak nie na taką skalę i w innym rejonie. 
Od kilku tygodni wojska rewolucyjne i Viet Cong przemieszczały się w okolice miasta Hue. Często był to długotrwały i trudny masz, nocami, przez zalesione tereny i pola ryżowe. Unikano otwartych szlaków, aby jak najdłużej zachować w tajemnicy plany operacji.

poniedziałek, 3 lutego 2020

Hanna Jameson "Ostatni". Pomysł na nowe postapo?


„Ostatni”, ten tytuł siedział mi w głowie od grudnia 2019 jak, tylko dotarł w moje ręce. Z jednej strony miałem ochotę na coś nowego, innego niż dotychczasowe moje lektury. Z drugiej pojawiały się reklamy, że mamy tutaj klimat jak w „Lśnieniu” Kinga i od razu zapaliła się mi lampka ostrzegająca, a więc należy sprawdzić. Znowu gdzieś w notce wydawcy przeczytałem, że to świetny thriller z morderstwem w tle, w klimacie postapokalipsy, końca świata, wojny atomowej, zagłady ludzkości itd. 
Hmmm. No intrygujące.

No i co począć? Taki miszmasz w jednej powieści, mógł oznaczać, że będzie bardzo ciekawie lub, że czeka mnie kompletna klapa i kolejny przereklamowany tytuł.

Zacznijmy jednak po kolei.

„Barbarzyńskie morderstwo, jeden hotel i dwudziestu ocalałych. Jak można czuć się bezpiecznie, gdy morderca jest wśród nas?
Amerykański historyk – Jon Keller – jedzie na konferencję naukową do Szwajcarii. W trakcie dowiaduje się, że świat się kończy. W Waszyngtonie i kilku światowych stolicach doszło do ataku nuklearnego. Podczas gdy gasną światła cywilizacji, mężczyzna zastanawia się, czy jego żona Nadia i ich dwie córki wciąż żyją. Jon żałuje też, że zignorował ostatnią wiadomość od Nadii.
Oprócz Jona w hotelu znajduje się dwudziestu ocalałych. Z dala od najbliższego miasta walczą o przetrwanie. Pewnego dnia w zbiorniku na wodę pitną znajdują ciało dziewczynki. Oczywiste jest, że została zamordowana. Ktoś z mieszkańców hotelu jest zabójcą.
Jon zaczyna popadać w paranoję. Na własną rękę stara się prowadzić dochodzenie, aby odnaleźć mordercę. Seria dziwnych samobójstw, tajemnicze zaginięcia i nadprzyrodzone zjawiska nie są sprzyjającymi okolicznościami. Czy powinien zaryzykować wydostanie się z hotelu? Można tylko mieć nadzieję, że apokalipsa będzie mniej przerażająca…”
Opis wydawcy.

niedziela, 19 stycznia 2020

Tim Lebbon - Milczenie



Zacznę inaczej niż dotychczas. Jeszcze w starym, 2019 roku, otrzymałem z Zyska książkę w pdfie z prośbą o recenzję na blogu oraz propozycją napisania blurba na okładkę. Przystałem na to, bo zapowiedź dołączona do grafiki okładki wydała się mi bardzo interesująca. W końcu nie często na rynek literackiego horroru trafia historia o apokalipsie, którą zgotowały człowiekowi zwierzęta. W tym przypadku latające, niemal bestie z piekła rodem, hybrydy dinozaurów i nietoperzy, które przez miliony lat ewoluowały w zamkniętym systemie jaskiń i gdy tylko otrzymały „oddech świeżego powietrza” ruszyły na żer.
Wrzuciłem zapowiedź na fanpejdż Okiem na Książki, na FB, i od razu pojawiły się głosy, że jeżeli powieść trzyma poziom ekranizacji, to wyszło średnio. Ha! Pojęcia nie miałem, że „Milczenie” zostało zekranizowane i można na jednej z platform obejrzeć je pod tytułem „Cisza”. Gdy tylko skończyłem lekturę, wrzuciłem sobie film i…..
Rozczarowany dziełem filmowym byłem sromotnie. Film zachowuje oczywiście szkielet powieści. Mamy tych samych bohaterów, te same monstra-potwory, bez zmian pozostaje także cel naszych bohaterów, pojawia się sporo scen z książki i to wszystko. Mało czy dużo, pewnie z czasem ocenicie sami.